ماهیت غرب از دیدگاه امام خمینی (ره) و بازتاب آن در گفتمان های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1357-68).

نوع مقاله : علمی تخصصی

نویسنده

کارشناس فرهنگی دانشگاه فرهنگیان (استان البرز)

چکیده

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال­های68-1357 نشان­دهنده دو نوع تحول«از» گفتمان و «در» گفتمان می­باشد.جایگزینی ابرگفتمان­های ملی­گرایی لیبرال با اسلام­گرایی، بیانگر تحوّل«از»گفتمان و تبدیل خرده گفتمان­های آرمان­گرایی اسلامی به مصلحت گرایی اسلامی حاکی از تحوّل «در» گفتمان اسلام گرایی است. این پژوهش در قالب مفهوم تحلیل گفتمان به معنای چگونگی فهم جهان صورت پذیرفته که در آن شناخت ما درباره «دیگری» بسیار مهم است.مطالعه ساخت هویتی «خود-دیگری» به محققان روابط بین­الملل کمک می­کند تا کنش­گران را بهتر بشــناســند و نشــان دهند که آنها چگونه تکوین می­یابند، چگونه خود را حفظ می­کنند و در چه شـــرایطی به موفقیت دســـت خواهند یافت.در همین راستا بررسی ماهیت غرب به عنوان«دیگر» در اندیشه­های امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی در شناخت و تبیین گفتمان­های موجود در سیاست­های خارجی این نظام بسیار حائز اهمیت است.در ابرگفتمان ملی­گرایی لیبرال برخلاف دیدگاه امام خمینی(ره) دوگانه معنا ساز هویت، بین خود و دیگری(غرب) شکل نمی­پذیرد و دوگانه «خود-دیگر»در شـــبکه­های قدرت و ثروت جهانی شکل می­پذیرد اما در نقطه مخالف آن در ابر گفتمان اسلام­گرایی تعریف«دیگر» همسو با نظرات ایشان تعریف می­گردد که این امر ناشی از برداشتی حداکثری از دیدگاه­های امام خمینی(ره) در خرده گفتمان آرمان گرایی اسلامی می­باشد.اما با وقوع جنگ­تحمیلی و اثرات ناشی از آن نخبگان سیاسی به قبول گفتمان مصلحت­گرایی اسلامی گرایش پیدا کرده و در آن سعی می­گردد با حفظ تعریف«دیگر» از غرب در ارائه تصویری توصیفی از محیط عینی و تجویز راه­حل­هایی برای انطباق آرمان­ها و واقعیت­های بیرونی قدم برداشته شود.

عنوان مقاله [English]

ماهیت غرب از دیدگاه امام خمینی (ره) و بازتاب آن در گفتمان های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1357-68)..

نویسنده [English]

  • سجاد جلیلیان
کارشناس فرهنگی دانشگاه فرهنگیان (استان البرز)
چکیده [English]

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال­های68-1357 نشان­دهنده دو نوع تحول«از» گفتمان و «در» گفتمان می­باشد.جایگزینی ابرگفتمان­های ملی­گرایی لیبرال با اسلام­گرایی، بیانگر تحوّل«از»گفتمان و تبدیل خرده گفتمان­های آرمان­گرایی اسلامی به مصلحت گرایی اسلامی حاکی از تحوّل «در» گفتمان اسلام گرایی است. این پژوهش در قالب مفهوم تحلیل گفتمان به معنای چگونگی فهم جهان صورت پذیرفته که در آن شناخت ما درباره «دیگری» بسیار مهم است.مطالعه ساخت هویتی «خود-دیگری» به محققان روابط بین­الملل کمک می­کند تا کنش­گران را بهتر بشــناســند و نشــان دهند که آنها چگونه تکوین می­یابند، چگونه خود را حفظ می­کنند و در چه شـــرایطی به موفقیت دســـت خواهند یافت.در همین راستا بررسی ماهیت غرب به عنوان«دیگر» در اندیشه­های امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی در شناخت و تبیین گفتمان­های موجود در سیاست­های خارجی این نظام بسیار حائز اهمیت است.در ابرگفتمان ملی­گرایی لیبرال برخلاف دیدگاه امام خمینی(ره) دوگانه معنا ساز هویت، بین خود و دیگری(غرب) شکل نمی­پذیرد و دوگانه «خود-دیگر»در شـــبکه­های قدرت و ثروت جهانی شکل می­پذیرد اما در نقطه مخالف آن در ابر گفتمان اسلام­گرایی تعریف«دیگر» همسو با نظرات ایشان تعریف می­گردد که این امر ناشی از برداشتی حداکثری از دیدگاه­های امام خمینی(ره) در خرده گفتمان آرمان گرایی اسلامی می­باشد.اما با وقوع جنگ­تحمیلی و اثرات ناشی از آن نخبگان سیاسی به قبول گفتمان مصلحت­گرایی اسلامی گرایش پیدا کرده و در آن سعی می­گردد با حفظ تعریف«دیگر» از غرب در ارائه تصویری توصیفی از محیط عینی و تجویز راه­حل­هایی برای انطباق آرمان­ها و واقعیت­های بیرونی قدم برداشته شود.

کلیدواژه‌ها [English]

  • امام خمینی
  • سیاست خارجی
  • جمهوری اسلامی
  • انقلاب اسلامی
  • گفتمان
  • غرب