تأثیر قرآن و حدیث برکلیات دیوان وحشی بافقی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

معاون پرورشی- آموزش و پرورش اصفهان-نجف آباد

چکیده

کمال‌الدین وحشی بافقی از شاعران بنام و کم‌نظیر سده دهم در عصر صفویه است که تا حد زیادی در سرودن اشعار خود متاثر از آیات قرآن و احادیث ائمه معصومین «سلام الله علیهم اجمعین» بوده‌است.عنوان رساله حاضر تأثیر قرآن و حدیث بر دیوان وحشی بافقی است که به بررسی و چگونگی اثرپذیری شاعر از قرآن و حدیث پرداخته است. در ادامه به بررسی ابیات و اشعاری که در آنها شاعر از قرآن و حدیث و روایت‌های اسلامی متأثر بوده‌است، پرداخته و ابتدا کلیه ابیاتی را که به نظر پژوهنده از قرآن و حدیث و روایت های اسلامی تأثیر پذیرفته استخراج نموده با آیات قرآن و احادیث مطابقت داده شده‌است. در تقسیم‌بندی انواع تأثیر قرآن و حدیث بر ادب فارسی با توجه به دیدگاه‌های مختلف کلیه ابیات استخراج شده در شش بخش «اقتباس»، «الهامی- بنیادی»، «برآیندسازی»، «تلمیح»، «ترجمه» و «وام‌گیری» دسته‌بندی شده، که در مجموع می‌توان گفت که تلمیحات بیشترین سهم را در این تحقیق به خود اختصاص داده‌است. اشاره به داستان‌های قرآنی و روایات اسلامی که بخش قابل توجهی از دیوان شاعر را تشکیل‌داده و در بیت‌های مختلف شاعر از آنها بهره جسته‌است، بخش‌دیگری از کار را تشکیل داده‌است.شاعر در بخش غزلیات و قصاید و قطعات نسبت به مثنوی ها از قرآن و حدیث تأثیر کمتری گرفته، اما در مثنوی‌های سه‌گانه «خلد برین»، « ناظر و منظور» و « فرهاد و شیرین» بیشترین تأثیر را شاعر از قرآن و حدیث گرفته‌است، بنابران حجم وسیعی از ابیات استخراج‌شده مربوط به این مثنوی‌هاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Quran and Hadith on poems vahshi of bafghi

نویسنده [English]

  • Zahra Nourmohammadi Najafabadi
Deputy director-Education Isfahan-Najafabad
چکیده [English]

Kamal_ al_ din vahshi of bafgh is a renowned poet of 10th century (safavid era), who was influenced by quranic verses and ahadith of imams (PBUT) in composing his poems.The influence of quran and ahadith on his complete works is the title of present thesis which tries to illustrate the influence of quran and hadith upon the poet.The introduction discuses life, works, the quality of quran and haith’s influence on the poet and its purposes. The kind of influence on Persian literature has been studied from different aspect as well. More over, historical study of the influence of quran and hadith on Persian literature up to 10th . c. And examples of the poems come to consideration in this part.The study is further carried out into the verses which are mostly influenced by quran and hadith. To do so, the researcher has selected the verses which have been influenced by quran and hadith. Then he corresponds them with quranic verses and ahadith of imams (PBUT).References to stories from quran and revayah noticeably in vahshi’s complete work are another part of the present study. These references on the lyrics, qasaed and qatah are less than mathnavi. There fore a great part of this work is extracted from his trilogy, khold barin, nather and manthur, farhad and shirin, which are greatly influenced by quran and hadith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effect Quran and Hadith
  • Poems
  • Vahshi Bafghi
- قرآن مجید
- تمیمی، محمد (1366). غررالحکم و دررالکلم؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه.
-دشتی، محمد (1374)، مجموعة آشنایی با نهج‌البلاغه: فرهنگ معارف نهج‌البلاغه؛ قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
- شهیدی، سیدجعفر (1379). نهج البلاغه؛ تهران: چاپ انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- فخر رازی (1381). تفسیر کبیر: مفاتیح الغیب؛ مترجم: علی اصغرحلبی، تهران: اساطیر.
- فروزان‌فر، بدیع‌الزمان (1362). مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی؛ تهران: امیرکبیر.
- قمی، شیخ عباس (1375). مفاتیح‌الجنان، تهران: چاپخانه فرهنگ.
- مجلسی، محمد باقر (1308). مهدی موعود؛ ترجمه علی دوانی.
- مجلسی، محمد باقر (1384). حیاه القلوب؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- مجلسی، محمد باقر (1380). بحارالانوار؛ قم: انتشارات مسجد جمکران.
- وحشی بافقی، کمال‌الدین (1380)، دیوان وحشی بافقی؛ تصحیح حسین آذران (نخعی). تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.