ارزیابی محتوای کتاب درسی جغرافیا پایۀ یازدهم بر اساس شاخص های حفاظت از محیط زیست با کاربرد تکنیک های آنتروپی شانون و تاپسیس

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 دبیر آموزش جغرافیا، آموزش و پرورش شهرستان تکاب

2 دبیر جغرافیا، آموزش و پرورش شهرستان ارومیه

3 دبیر جغرافیا، آموزش و پرورش شهرستان گرگان

چکیده

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی جایگاه شاخص های حفاظت از محیط زیست در کتاب درسی جغرافیا(2) پایۀ یازدهم انسانی و رتبه بندی فصول کتاب بر اساس پرداختن به شاخص های مذکور می باشد. به این منظور متون و تصاویر کل فصل های کتاب به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده و با کاربست نرم افزار MAXQDA12. کدگذاری شدند. ابزار پژوهش چک لیست محقق ساخته منطبق بر یافته‌های پژوهش حسین پور و دیگران (۱۳۹۸) بوده که روایی آن به شیوه محتوایی تأیید شده است. همچنین به منظور ارزیابی قابلیت اعتماد پذیری داده ها از شاخص ثبات استفاده شده است. سپس به منظور ارزیابی وزنِ هرکدام از ابعاد حفاظت از محیط زیست در کتاب، از تکنیک آنتروپی شانون استفاده شد که نتایج نشان داد ابعاد دانش و آگاهی حفاظت از محیط زیست، مسئولیت پذیری زیست محیطی، علاقه مندی و مشارکت در حفاظت از محیط زیست به ترتیب دارای بیشترین تا کمترین وزن بودند. در بخش بعدی به رتبه بندی فصل های کتاب بر اساس پرداختن به ابعاد و مولفه های حفاظت از محیط زیست با کاربرد تکنیک تاپسیس اقدام شد. نتایج نشان داد فصل های دوم، چهارم، اول و سوم از این نظر به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم از نظر پرداختن به شاخص‌های محیط زیست قرار گرفتند. شاخص‌های حفاظت از محیط زیست، در فصل‌های کتاب به طور یکسان پراکنده نشده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the content of the 11th grade geography textbook based on environmental protection indicators using Shannon entropy and TOPSIS techniques

نویسندگان [English]

  • Alireza Ahmadi 1
  • Hamidreza nouri Eibloo 2
  • Ali Savari 3
1 Teacher of geography, Takab city
2 Teacher of Geography, Urumia city
3 Teacher of geography, Gorgan city
چکیده [English]

The purpose of this study is to evaluate the position of environmental protection indicators in the 11th grade humanities geography textbook and to rank the book chapters based on the mentioned indicators. For this purpose, the texts and images of all book chapters have been selected as a research sample using MAXQDA12 software. Were coded. The research tool is a researcher-made checklist based on Hosseinpoor et al 2019) researchs findings whose validity has been confirmed by content. The stability index has also been used to assess the reliability of the data. Then, in order to evaluate the weight of each of the dimensions of environmental protection in the book, Shannon entropy technique was used, which showed the dimensions of knowledge and awareness of environmental protection, environmental responsibility, interest and participation in environmental protection, respectively. They had the highest to the lowest weight.In the next section, the chapters of the book were ranked based on the dimensions and components of environmental protection using the TOPSIS technique. The results showed that the second, fourth, first and third seasons were ranked first to fourth in this respect, respectively. Environmental protection indicators are not evenly distributed throughout the book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geography
  • Textbook
  • Environmental protection
  • Content analysis

مراجع

  • انصاری راد، پرویز؛ صفری، اکرم؛ بشیری اسکویی، فریبا (1399). «نیازسنجی آموزش زیست‌محیطی دانش آموزان دوره دوم ابتدایی منطقه 16 شهر تهران»، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، دوره9، شماره 4، صص109-127.
  • آذر، عادل (1380). «بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‌ها در تحلیل محتوا»، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی، دانشگاه الزهرا(س)، شماره 37 و 38، صص1-18.
  • برخوردار، بنفشه (1387). شناخت محیط زیست (رشته منابع طبیعی و محیط زیست)؛ تهران: دانشگاه پیام نور.
  • پوراحمد، احمد (1393). قلمرو و فلسفه جغرافیا؛ ویراست دوم، انتشارات دانشگاه تهران. چاپ هفتم.
  • ثقفی اصل، آرش؛ زبردست، اِسفندیار؛ ماجدی، حمید (1392). «کاربرد تکنیک تاپسیس در رتبه‌بندی پروژه‌های طراحی شهری تهران با رویکرد سنجش تحقق‌پذیری»، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره18، شماره4، صص69-78.
  • جوکار، گلناز؛ میردامادی، سید مهدی (1389). «دیدگاه دانش آموزان دختر دبیرستان‌های شهر شیراز نسبت به حفاظت از محیط زیست»، پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره3، شماره1، صص1-13.
  • حسین پور، آزاده؛ نجفی، جمال؛ میرزایی، منصور (1398). «شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های حفاظت از محیط زیست توسط مدارس با استفاده از تکنیک دلفی فازی»، علوم محیط زیست، دوره4، شماره3، صص1768-1782.
  • خنیفر، حسین؛ مسلمی، ناهید (1398). اصول و مبانی پژوهش‌های کیفی؛ جلد اول، تهران: نگاه دانش. چاپ چهارم.

خواستار، حمزه (1388). «ارائه روشی برای محاسبه پایایی و مرحله کدگذاری در مصاحبه‌های پژوهشی»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال 15، شماره 58، صص161-174.

رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1391). «بررسی راهبردی آموزش حفاظت از محیط زیست در ایران، ضرورت‌ها و تنگناها»، راهبرد، سال 21، شماره65، صص233-257.

ریاحی، وحید؛ جوان، فرهاد؛ دهقانی، ندا (1395). «تحلیل دیدگاه روستاییان نسبت به آموزش حفاظت از محیط زیست نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان رضوانشهر)»، انسان و محیط زیست، شماره39، صص67-78.

ساعتی، صابر، حاتمی ماربینی، عادل، ماکوئیف احمد (1386). «تصمیم‌گیری گروهی به روش تاپسیس فازی»، ریاضیات کاربردی واحد لاهیجان، سال4، شماره 13،صص 21-34.

سالاران، اِنسیه؛ صفارزاده، اِلهام؛ و بهمن پور، هومن (1393). «جستاری پیرامون مدارس زیست‌محیطی؛ مروری بر تجارب دنیا در آموزش حفاظت از محیط زیست به کودکان»، چهارمین کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی، تهران.

سرمدی، محمدرضا؛ معصومی فرد، مرجان (1394). «مطالعه نقش آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش چالش‌های زیست‌محیطی(با تأکید بر محیط زیست شهری)»، آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، سال4، شماره2، صص38-50.

سرور، رحیم. (1393). جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین؛ تهران: سمت. چاپ هفتم.

شریف یزدی، سعید (1396). راهکارهای حفظ محیط زیست با تکیه‌بر اصول اخلاق اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مدرسی معارف اسلامی، گرایش: اخلاق اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی.

شکویی، حسین. (1391). اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا؛ جلد اول، تهران: گیتاشناسی. چاپ چهاردهم.

عظمتی، حمیدرضا؛ باقری، محمد (1387). «آموزش مفاهیم توسعه پایدار با طراحی و معماری و منظر دانشگاه»، فناوری و آموزش، سال دوم، شماره 4، صص283-292.

فاضلی، فائزه، مهدوی ایکدلو، فریده (1398). «بررسی وضعیت محتوای زیست‌محیطی موجود در کتاب‌های درسی علوم تجربی دوره آموزش عمومی»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره21، شماره1، صص 227-243.

کیهان، جواد (1397). «تحلیل جایگاه آموزش‌وپرورش چندفرهنگی در محتوای برنامه درسی علوم اجتماعی و فارسی دوره ابتدایی به روش آنتروپی شانون»، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، سال 4، شماره 12،صص 79-95.

لسانی، سید بهزاد؛ مشهدی، علی؛ حبیب نژاد، سید احمد؛ حبیبی مجنده، محمد (1399). «راهکارهای حفاظت از محیط زیست در فعالیت‌های اقتصادی در ایران»، مطالعات حقوق عمومی، دوره 50، شماره3، صص899-920.

محلاتی، صلاح‌الدین (1376). «بررسی بحران‌های زیست‌محیطی از زاویه دیگر»، محیط‌شناسی، دوره 19، شماره19.

معرب، یاسر؛ پرک، مهین (1396). مروری بر مباحث مبانی برنامه‌ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست؛ تهران: آوای قلم.

میردامادی، سید مهدی؛ باقری ورکانه، عباسعلی؛ اسمعیلی سمیه (1389). «بررسی میزان آگاهی دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران از حفاظت محیط زیست»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره12، شماره1، صص201-216

نیک‌نفس، سعید؛ علی‌آبادی، خدیجه (1392). «نقش تحلیل محتوا در فرآیند آموزش و طراحی کتاب درسی»، مجله جهانی رسانه، دوره8، شماره2، پیاپی 16، صص124-150.

ولی پور چهارده چریک، فرزانه؛ فرخیان، فروزان (1398). «تأثیر آموزش محیط زیست بر آگاهی، نگرش و رفتار طرفدار محیط زیست در دختران مقطع متوسطه دوم (مطالعه موردی: ناحیه 4 اهواز)»، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره21، شماره1، پیاپی80، صص213-225

Donald k. Anton & Dinah L. Shelton, Environmental protection and human rights (2011): http://Scholarship. Law. Gwu.edu/faculty- publications.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار