نقش و عملکرد روستاها و گردشگری روستایی در توسعه گردشگری ایران مطالعۀ موردی: روستای هدف گردشگری اردها

چکیده

گردشگری روستایی، یکی از شاخص­های عمدۀ ساختاری و کارکردی برنامه­های توسعه، در بسیاری از کشورهای جهان می­باشد و از بخش­های مهم در فعالیت­های اقتصادی و ایجاد زیرساخت­ها برای نیل به توسعه ی پایدار پایدار است. گردشگری روستایی، گردشگری در محیط روستایی است که­ بر فرهنگ و بافت سنتی روستا، هنر و صنایع روستایی و آداب و رسوم سنتی تأکید دارد و می­تواند با برنامه­ریزی اصولی و مناسب، شناسایی مزیت­ها و محدودیت­های آن­در توسعۀ مناطق روستایی، نقش مؤثری ایفا کند. مناطق روستایی کشور ایران مناظر طبیعی زیبا، روستاهای­ساحلی، کوهستانی و جنگلی و تفاوت­های اقلیمی بسیار زیاد و همچنین ترکیبی از آداب و سنن محلی نشات گرفته از تنوع فرهنگی هستند که می­تواند محیطی راحت، فرح­بخش و جذاب را برای گردشگران فراهم آورد. نتایج تحقیق نشان می­دهد­که روستای اردها به­پشتوانه برخورداری از مواهب طبیعی، اقلیم مناسب و منابع غنی آب، پتانسیل­های مناسبی برای توسعۀ فعالیت­های گردشگری روستایی را دارا می­باشد. بنابراین این­روستا با داشتن چنین جاذبه­ها و پتانسیل­هایی می­تواند جایگاه ویژه­ای درحوزۀ گردشگری کشور ایران داشته باشد و توسعۀ آن باعث تحول اقتصادی و اجتماعی در روستای هدف­گردشگری اردها و در سطح کلان می­تواند منجربه پیشرفت، گسترش و اشاعۀ فرهنگ، تمدن و صنعت گردشگری کشور ایران در سطوح بین­المللی و جهانی شود.

 واژگان کلیدی: گردشگری روستایی، ایران، روستای اردها.

1. مقدمه

گردشگری روستایی، عبارت است از همۀ فعالیت­های گردشگری در محیط روستایی، با توجه به­فرهنگ و بافت سنتی روستا، هنر و صنایع روستایی و آداب و رسوم سنتی است که می­توان با برنامه­ریزی اصولی و مناسب، شناسایی مزیت­ها و محدودیت­های آن در توسعۀ مناطق روستایی نقش مؤثری ایفا کرد.(افراخته،130:1393) صنعت گردشگری روستایی دارای پتانسیل­های بسیاری است که می­تواند جزو گزینه_­های مناسب برای کسب درآمد، اشتغال­زایی و ایجاد تغییرات مثبت در درآمد روستایی در نظر گرفته شود؛ این موضوع نیازی محسوس برای توسعه و احیای اقتصاد روستایی است که علاوه­بر گسترش گردشگری، باعث ورود روش­های امروزین کشاورزی در نواحی روستایی شود. صنعت گردشگری و توسعۀ آن ابزاری ضروری برای برنامه­ریزی توسعۀ روستاها به­شمار می­آید، گردشگری­روستایی به شکوفایی اقتصاد روستایی و ایجاد راهی برای عرضۀ تولیدات محلی و ایجاد ارزش افزوده بسیار کمک می­کند.( 1998؛ Augustin).

صنعت گردشگری روستایی، فعالیتی پیچیده و حساس است و نیازمند برنامه­ریزی دقیق و هدفمند می­باشد و در برخورد با آن باید هوشمندانه عمل نمود. صنعت گردشگری، امروزه در ردیف موفق­ترین صنایع جهان محسوب می­شود؛ زیرا نتایج و دستاوردهای قابل­توجهی مانند: کسب درآمد سرشار ارزی، توسعۀ روابط علمی- فرهنگی، ایجاد اشتغال به­صورت مستقیم و غیرمستقیم و نمایش ثبات و امنیت در کشور را به­دنبال دارد؛ از آنجا که­رشد اقتصادی این صنعت بالاست، می­توان آن­را عمده­ترین صنعت درآمدزا و اصلی­ترین پشتوانۀ اقتصادی جهان آینده پیش­بینی کرد (یعقوبی،183:1392). کشور ایران به­لحاظ برخورداری از بافت روستایی خاص در مناطق و استان­های مختلف و وجود جاذبه­های مختلف فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، طبیعی- اکولوژیکی و ... یکی از کشورهای مستعد و پتانسیل­دار برای توسعۀ گردشگری روستایی و کسب درآمد به­منظور بهبود کیفیت زندگی روستاییان می­باشد. در کشور ایران 464 روستای هدف گردشگری تعیین شده (www.sazesafar.com) و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مسئول تدوین و تهیۀ اطلاعات از ویژگی­های روستاهای هدف گردشگری است. سکونتگاه­های روستایی کشور ایران با مسائل و مشکلاتی از قبیل: مهاجرت­های روستایی، پایین بودن سطح اشتغال، پایین بودن سطح بهره­وری در بخش کشاورزی، فقدان یا کمبود زیربناهای رفاهی و خدماتی مواجه است؛ این درحالی است­که تعداد قابل توجهی از این­گونه سکونتگاه­ها به­لحاظ موقعیت مکانی و داشتن عناصر مهم جذب گردشگر، مانند مناظر طبیعی، آثار باستانی، تنوع اقلیمی، آداب و سنن اجتماعی، زمینه­های مناسبی برای توسعۀ فعالیت­های گردشگری دارند. از این­رو، در این تحقیق ضمن آشنایی با پتانسیل­های گردشگری روستایی و تأثیر آن در توسعۀ مناطق روستایی و صنعت گردشگری کشور ایران، به­بررسی نقش و عملکرد روستاها و گردشگری روستایی در توسعۀ این صنعت پویا در کشور ایران خواهیم پرداخت.

2. روش تحقیق

این تحقیق به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است و  از نظر هدف کاربردی است. در این تحقیق با استفاده از کتاب ها و مقالات معتبر داخلی و خارجی  و با  استفاده از  نقشه ها ی جغرافیایی به دنبال بررسی نقش و عملکرد روستا ها در توسعه گردشگری ایران هستیم.

3. پیشینۀگردشگری، گردشگری روستایی در ایران و انواع آن

کشور ایران با داشتن منابع سرشار و زیبای طبیعی جزء یکی از ده­کانون شکل­گیری تمدن بشری در جهان به­شمار می­رود. در زمینۀ صنعت گردشگری، ظاهراً به­ویژه از قرن هفدهم میلادی است که ایران به­عنوان کشور توریستی مورد توجه جهانگردان و گردشگران قرار گرفته است. این زمان را می­توان نقطۀ عطف توجه به­گردشگری ایران برشمرد؛ اما قرن نوزدهم قرنی متفاوت در تاریخ گردشگری ایران است چرا­که در طول این سده دیپلمات­ها، سپاهان، بازرگانان، باستان­شناسان، محققان و افراد کنجکاو دیگر به­کشور ایران سفر کردند. صنعت گردشگری ایران از سال1314شمسی با تأسیس اداره امور جهانگردی که وابسته به­وزارت کشور بود، شکل رسمی به­خود گرفت(افراخته،128:1393)

گردشگری روستایی به­عنوان جزئی از مجموعۀ صنعت گردشگری در کشورهایی­که­ جمعیت روستایی قابل­توجهی دارند، دارای اهمیت فوق العاده می­باشد؛ این نوع گردشگری می­تواند با برنامه­ریزی اصولی و مناسب و شناسایی موانع و محدودیت­های گردشگری منجربه توسعۀ­پایدار نواحی­روستایی شود. در بسیاری از مناطق روستایی، گردشگری به­عنوان یک­بخش طبیعی از بافت اقتصادی و اجتماعی در کنار کشاورزی پذیرفته شده است. به­طورکلی گردشگری روستایی از دو دیدگاه حائز اهمیت است: 1) به­عنوان یک فعالیت گستردۀ جهانی 2) تأکید بر توسعۀ سیاست­های منطقه­ای و محلی. بنابر تعریف کمیسیون جامعۀ اروپا، گردشگری روستایی تنها شامل گردشگری کشاورزی نمی­شود؛ بلکه همۀ جاذبه­هایی­را که برای گردشگران در مناطق روستایی وجود دارند، دربر می­گیرد. از دلایل اصلی توجه­به­ گردشگری روستایی می­توان نقش آن­در افزایش درآمد روستاییان، میزان مهاجرت­های روستایی به شهر، به­روز کردن اطلاعات روستاییان از طریق تماس با گردشگرها و ... نام برد( یعقوبی،184:1392).

مناطق روستایی ایران با دارا بودن مناظر طبیعی زیبا، روستاهای ساحلی، کوهستانی و جنگلی و تفاوت­های اقلیمی بسیار زیاد و همچنین ترکیبی از آداب و سنن محلی که­نشئت گرفته از تنوع فرهنگی است، می­تواند محیطی راحت، فرح­بخش و جذاب را برای گردشگران فراهم آورد. صنعت گردشگری روستایی از یک طرف با تنوع­بخشی به اقتصاد محلی و از طرف دیگر با تحرک رشد اقتصاد محلی می­تواند نقش ارزنده­ای در توسعۀ مناطق روستایی و در نهایت توسعۀ ملّی ایفا نماید. در توسعۀ گردشگری روستایی باید چهار بعد؛ پایداری اکولوژیکی(حفظ و بهبود تنوع زیست­محیطی و بیولوژیکی)؛ پایداری فرهنگی(حفظ و بهبود ارزش­های انسانی و فرهنگی)؛ پایداری اقتصادی(کارآمدی اقتصادی و حمایت از منابع نسل­های آتی) و پایداری محلی(توجه به­خواسته­های مردم محلی وتوانمندسازی آن­ها) مورد توجه ویژه قرار گیرد(ضیایی شروان و براتی،30:1385-27).

کنفرانس جهانی گردشگری روستایی، گردشگری روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی می­داند که امکان بهره­ مندی از منابع طبیعی و جاذبه های طبیعت را همراه با مشارکت در زندگی روستایی( برای مثال کار در مزرعه) فراهم می­آورد (رضوانی، 27:1387). گردشگری روستایی به مجموعه فعالیت­هایی اطلاق شده است که از طریق فعالیت­های گردشگری، مانند تأمین اقامت­گاه، غذا و یادگیری و آموزش درباره روستا و مزرعه درآمدهایی را برای ساکنان آن سکونتگاههای روستایی ایجاد می­کند (افتخاری وقادری،27:1381). گردشگری روستایی به­تمامی فعالیت­هایی گفته می­شود که به­وسیله کشاورزان، مردم و دولت­ها برای تفریح و استراحت گردشگران و همچنین جذب گردشگران به نواحی روستایی ارائه می­شود (رضوانی،  زاده32:1374 به نقل از یعقوب زاده ). گردشگری روستایی عبارت است از: فعالیت­ها و گونه­های مختلف گردشگری در محیط­های مختلف روستایی و پیرامون آنها که دربردارنده ارزش­ها و آثار متفاوتی برای محیط­زیست روستا (طبیعی و انسانی) است.(Soteriades, 2002: 617)  گردشگری روستایی فعالیتی چند­ وجهی و پیچیده است که فعالیت­هایی مثل گذران تعطیلات در مزرعه، طبیعت­گردی، پیاده­روی، کوهنوردی، سوارکاری، ماجراجویی، بهداشت و سلامت، شکار و ماهیگیری، سفرهای آموزشی و پژوهشی، فرهنگ و هنر، میراث تاریخی و در پاره­ای از نواحی گردشگر بازدید از جوامع قومی و نژادی را دربر می­گیرد (OECD, 1994:15). گردشگری روستایی شامل یکسری فعالیت­های مختلف گردشگری مثل گردشگری کشاورزی(مزرعه)، طبیعت­گردی، گردشگری طبیعی، سوارکاری، گردشگری فعالانه و ماجراجویانه، گردشگری فرهنگی و میراث و گردشگری غذا و نوشیدنی است Lane,2009)). گردشگری روستایی یک نوع فعالیت متنوع است که گردشگر در یک محیط طبیعی با چشم اندازی منحصر ­به فرد خارج از محل سکونت خود روبرو می­شود (Sharpley, Richard.1997:39)..

بنابراین، باتوجه به­ظرفیت­های جامعۀ محلی و اهداف گردشگران می­توان گردشگری روستایی را به 8 دست، مجزا تقسیم نمود که عبارتند از:

1‚3. گردشگری طبیعی(Natural Tourism):در این نوع از گردشگری عمدتاً بر جنبه­ها و جاذبه­های محیطی و طبیعی تأکید شده است و هدف پناه بردن به­دامن طبیعت زیباست.

2‚3. گردشگری فرهنگی(CulturalTourism): در این شکل از گردشگری بر تاریخ، میراث فرهنگی و باستانی مردم روستایی تأکید می­شود و هدف آشنایی و شناخت آن­هاست.

3‚3. اکو گردشگری(Eco Tourism):در این نوع علاوه­بر جاذبه­های طبیعی، گردشگر با زندگی و هنجارهای اجتماعی مردم محلی، که خود در تعامل با جاذبه­های طبیعی است، ارتباط دارد.

4‚3.  گردشگری دهکده(Village Tourism): در این شکل، گردشگر با خانوار­های روستایی زندگی می­کند و در فعالیت­های اقتصادی و اجتماعی روستا مشارکت دارد.

5‚3. أگرو گردشگری(Agro Tourism): در این شکل، گردشگران بدون برجای گذاشتن تأثیرات منفی بر روی اکوسیستم مناطق میزبان یا فعالیت­های سنتی کشاورزان با آن­ها  در تعامل­اند و مشارکت دارند.

6‚3. گردشگری مزرعه(Farm Tourism):در این شکل، به­بررسی گردشگری روستایی به­عنوان یک­نهاد ویژه در سازمان­ها می­پردازند تا آن­را به­شرکت­های کشاورزی ارتباط دهند وشامل اقامت­و­مشارکت درفعالیت­های کشاورزی مزرعه است.

7‚3.  گردشگری محلی- روستایی(Rural Tourism): این نوع، شامل اردو زدن، اقامت در منازل اجاره­ای، گشت و شکار در حیات­وحش، بازاریابی صنایع دستی، جشنواره­های فرهنگی و موسیقی، ورزش­های ماجراجویانه، بازدید از مکان­های تاریخی و در واقع هرگونه فعالیت تفریحی ممکن در نواحی روستایی است.(Holland; Burian and Dixey; 2003; 7)

3‚8.  گردشگری سبز(Green Tourism): این نوع گردشگری، بیشتر طرفدار محیط­زیست است و بهترین روش برای توسعۀ ارتباط همزیستی بین محیط­زیست طبیعی و اجتماعی است.( افراخته،133:1393-132).

4. گردشگری روستایی

امروزه، گردشگری روستایی یکی از شاخص­های عمده ساختاری و کارکردی برنامه­های توسعه در بسیاری از کشورهای جهان می باشد و هدف آن همانا کمک به جوامع محلی برای پیشبرد فعالیت­ها و اهداف توسعه می­باشد و اولویت را به­نیازمندی­ها و ظرفیت­های مردم محلی می­دهد. توسعۀ روستایی یکی از پیامدهای توسعۀ گردشگری روستایی است. توسعۀ روستایی از دیدگاه­های متعددی مورد بررسی قرار گرفته و هر دیدگاه بنابر چهارچوب نظری خود، توسعۀ روستایی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده است؛ تا جایی­که برخی براین باورندکه هدف توسعۀ روستایی، صرفاً تحول وضعیت و شرایط روستاها از نظر اقتصادی نیست، بلکه توسعۀ متعادل اجتماعی و اقتصادی مناطق مشخص همراه با توجه خاص به­حداکثر بهره­برداری از منابع محلی و توزیع عادلانه و گسترده­تر منافع ناشی از توسعه مطرح است. در این­میان، یکی از بخش­های اقتصادی­که­در توسعۀ روستایی کمتر به­آن توجه شده است، توسعۀ گردشگری روستایی است. در زمینۀ ارتباط بین گردشگری روستایی و توسعۀ روستایی، 3 دیدگاه مطرح است: دیدگاه اول، گردشگری را به­عنوان راهبردی برای توسعۀ روستایی به­کار می­گیرد؛ این­دیدگاه، با ارائه برنامه­هایی در پی­آن است­که شرایطی ایجاد کند تا بتوان هم از منابع طبیعی و انسانی آنها بهره­برداری کرده و هم ایجاد درآمد و افزایش رفاه ساکنان نواحی روستایی را به­همراه داشته باشد. دردیدگاه­دوم، گردشگری به­عنوان سیاستی برای بازساخت سکونتگاه­های روستایی مورد توجه قرار می­گیرد و در دیدگاه­سوم، گردشگری روستایی به­عنوان ابزاری برای توسعۀ پایدار و حفاظت از منابع طبیعی مطرح است. این دیدگاه خواهان رشد بلندمدت گردشگری بدون اثرات مخرب بر زیست­بوم­های طبیعی می­باشد (رکن الدین افتخاری و قادری، 1381: 23).

گردشگری روستایی به­عنوان یک­عامل بسیارموثر، فعالیت­های اقتصادی و مشاغل مختلف­ را در روستاها ایجاد کرده و به­این لحاظ می­توان گفت، برمیزان درآمد و سطح فقر روستاییان تأثیر داشته است. در واقع، گسترش گردشگری روستایی باعث روی­ آوردن مردم به­فعالیت­های سازنده، رونق اقتصادی و کاهش فقر شده و این موضوع، حساسیت پیرامون ریشه­های مواجهه با فقر را افزایش داده و باتوجه به­مطرح بودن مناطق روستایی به­عنوان یکی از مهم­ترین کانون­های فقر، توجه بیشتر به­این مناطق را درپی داشته است. توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی از یک سو، می­تواند نقش مهمی در متنوع­سازی اقتصادی جوامع روستایی داشته و بستر و زمینه­ساز توسعۀ پایدار روستایی باشد و از طرف دیگر، وسیله­ای برای تحریک رشد اقتصادی ملی به­حساب آید (شریف­زاده و مرادنژادی، 1381: 53). بنابراین می­توان گفت، گردشگری­روستایی یکی­ازصنایع بزرگ است­که می­تواند در راستای رسیدن به توسعۀ اقتصادی و کاهش فقر مؤثر باشد. یکی­از بزرگترین منافع گردشگری در نواحی روستایی، ایجاد درآمد برای افراد شاغل در گردشگری است که­اغلب آن­ها را افراد محلی و بومی تشکیل می­دهند. بنابراین اولین تأثیر اقتصادی گردشگری، افزایش درآمد فردی و یا عمومی ساکنان بومی است. این­کارکردهای گردشگری روستایی مى­تواند به­حل معضل بیکارى، کاهش نرخ مهاجرت جمعیت روستایى به کلان­شهرها و کنترل گسترش حاشیه­نشینى بیانجامد و به­انتقال آرام نیروى بیکار پنهان و آشکار از بخش کشاورزى به­سمت بخش­هاى خدماتى و فرصت­هاى شغلى جدید با تأکید برخود اشتغالى کمک بزرگى کند.

5. یافته های تحقیق

1-5 محدودۀ مورد مطالعۀ این­پژوهش، روستای اردها است. این روستا، از توابع بخش مرکزی شهرستان سراب در استان آذربایجان­شرقی، در مسیر جاده سراب- اردبیل و در فاصلۀ 10کیلومتری جنوب­شرقی این شهرستان و در بخش شمالی ارتفاعات بزقوش با مختصات جغرافیایی 47 درجه شرقی و 37 شمالی واقع شده است. (Https://fa.m.wikipedia.org/wiki/. September 28, 2016). به­دلیل قرارگرفتن این روستا دردامنۀ کوه و برخورداری از منابع غنی آب، به­یکی از سرسبزترین مناطق شهرستان سراب تبدیل شده است وجاذبه­های طبیعی ازجمله آبگرم­درمانی آن موجب شکل­گیری صنعت نوپای گردشگری در این منطقه شده است همچنین انتخاب روستای اردها به عنوان روستای هدف گردشگری از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مؤید این گفته است.

               شکل (1) محدوده مورد مطالعه (نگارنده، 1395)                              شکل (2) بافت روستای اردها (همان)

جاذبه­های­گردشگری روستای اردها را می­توان به­دودستۀ کلی جاذبه­های­طبیعی و جاذبه­های­تاریخی-فرهنگی تقسیم کرد:

جاذبه­های طبیعی: طبیعت­دوستی یکی ازعوامل مهم وکلیدی در ایجاد، رونق و توسعۀ صنعت گردشگری است. روستای "اردها "هم باتوجه به­موقعیت جغرافیایی و طبیعی خاص­خود، درحال تبدیل شدن به­یکی از نقاط گردشگری مهم درسطح شهرستان سراب و در بلندمدت در سطح استان آذربایجان­شرقی است؛ (چشمۀ­آب­درمانی): این چشمه در سه کیلومتری روستای اردها و دریک منطقه سرسبز با آب و هوای­مطبوع قرار گرفته است؛ این چشمۀ­آبگرم در ردیف آب­های سولفات­سدیک قرارگرفته و مواد ویژۀ ناچیزی دارد. با توجه به­استعداد چشمگیر منطقۀ اردها درحوزۀ گردشگری و استقبال قابل­توجه مسافران، تعدادی آلاچیق، نمازخانه، بوفه، سرویس­بهداشتی و راه دسترسی آسفالته از میان باغات سرسبز منطقه، توسط اداره­کل میراث­فرهنگی، صنایع­دستی و گردشگری دراین منطقه احداث گردیده است. (باغ­ها و مناظرطبیعی): طبیعت و باغات موجود در منطقۀ اردها به­ویژه باغات درختان گردو، آلبالو، سیب، گلابی و زردآلو جلوه خاصی به­منطقه بخشیده است. وجود کوچه­باغ­های متنوع و باصفا باعث به­وجودآمدن فضای آرامش بخش برای پیاده­روی شده است. گردوی این منطقه به­خاطر داشتن کیفیت مرغوب، گردشگران زیادی را از مناطق مختلف به­سوی خود می­کشاند.

جاذبه­های تاریخی- فرهنگی: (امامزاده­پیر اردها): در جنوب­شرقی روستا درمنطقۀ″داش­قالا″یک ­مکان مذهبی به­نام ″پیرباغی″وجود دارد و مردم اهالی در مناسبت­های مختلف به­آنجا می­روند و نذری احسان می­کنند. این مکان به­صورت خانه­گلی می­باشدکه دوتا قبر درآن وجود دارد. بنابراین، در محورگردشگری قرارگرفتن روستای اردها، توجهات را به­سه نکتۀ مهم جلب می­نماید:1) اولین نکته، وجوه طبیعی روستای اردها و به­عبارتی ماهیت طبیعی این روستاست؛ روستای اردها باویژگی­های طبیعی خاص­خود، جمعیت زیادی را در مقیاس اقامتگاه روستایی، درخود جای داده است و هرساله میزبان گردشگران زیادی است.2) مردم اردها باید برای حفاظت از سیمای طبیعی روستا تلاش کنند.3) درنتیجه، همین مشارکت و تفکر عام­المنفعه خواهد بود که­موجب خواهدشد مجموعۀ اردها و اردهاییان از مشخصه گردشگری این منطقه برخودار و منتفع گردند. بدین ترتیب، مدلSWOT روستای هدف گردشگری  اردها به­صورت زیر قابل بررسی و مطالعه می­باشد:

جدول1-1 مدل  SWOT روستای هدف گردشگری اردها (نگارنده: 1395)

6. نتیجه­گیری

براساس نتایج تحقیق، می­توان گفت، صنعت­گردشگری روستایی دارای پتانسیل­های بسیاری است­که می­تواند جزو گزینه_­های مناسب برای کسب درآمد، اشتغال­زایی و ایجاد تغییرات مثبت در درآمد روستایی درنظر گرفته شود؛ بنابراین این موضوع نیازی محسوس برای توسعۀ و احیای اقتصاد روستایی است که علاوه­بر گسترش گردشگری، باعث ورود روش­های امروزین کشاورزی در نواحی روستایی شود. پس دراین میان، صنعت گردشگری و توسعۀ آن ابزاری ضروری برای برنامه­ریزی توسعۀ روستاها به­شمار می­آید، صنعت گردشگری به شکوفایی اقتصاد روستایی و ایجاد راهی برای عرضۀ تولیدات محلی و ایجاد ارزش افزوده بسیار کمک می­کند 1998)؛ Augustin). صنعت گردشگری روستایی از یک­طرف با تنوع­بخشی به­اقتصاد محلی و از طرف­دیگر با تحرک رشد اقتصاد محلی می­تواند نقش ارزنده­ای در توسعۀ مناطق روستایی و در نهایت توسعۀ ملّی ایفا نماید. در توسعۀ گردشگری روستایی باید چهار بعد؛ پایداری اکولوژیکی(حفظ و بهبود تنوع زیست­محیطی و بیولوژیکی)؛ پایداری فرهنگی(حفظ و بهبود ارزش­های انسانی و فرهنگی)؛ پایداری اقتصادی(کارآمدی اقتصادی و حمایت از منابع نسل­های آتی) و پایداری محلی(توجه به­خواسته­های مردم­محلی و توانمندسازی آن­ها) موردتوجه قرارگیرد(ضیایی­شروان و براتی، 30:1385-27).

در حال حاضر، یکی از بزرگترین منافع گردشگری در نواحی روستایی، ایجاد درآمد برای افراد شاغل در گردشگری است که­اغلب آن­ها را افراد محلی و بومی تشکیل می­دهند. بنابراین اولین تأثیر اقتصادی گردشگری، افزایش درآمد فردی و یا عمومی ساکنان بومی است. این­کارکردهای گردشگری روستایی مى­تواند به­حل معضل بیکارى، کاهش نرخ مهاجرت جمعیت روستایى به­کلان­شهرها و کنترل گسترش حاشیه­نشینى بیانجامد و به­انتقال آرام نیروى بیکار پنهان و آشکار از بخش کشاورزى به­سمت بخش­هاى خدماتى و فرصت­هاى شغلى جدید با تأکید برخوداشتغالى کمک بزرگى کند.

کشور ایران به­لحاظ برخورداری از بافت روستایی خاص در مناطق و استان­های مختلف و وجود جاذبه­های مختلف فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، طبیعی- اکولوژیکی و ... یکی از کشورهای مستعد و پتانسیل­دار برای توسعۀ گردشگری روستایی و کسب درآمد به­منظور بهبود کیفیت زندگی روستاییان می­باشد. نتایج تحقیق نشان می­دهدکه روستای هدف گردشگری اردها به­پشتوانه برخورداری از مواهب طبیعی، اقلیم مناسب و منابع غنی آب پتانسیل­های مناسبی برای توسعۀ فعالیت­های گردشگری روستایی را دارا می­باشد. بنابراین، این روستا با داشتن چنین جاذبه­ها و پتانسیل­هایی می­تواند جایگاه ویژه­ای در حوزۀ گردشگری داشته باشد و توسعۀ این­صنعت باعث تحول اقتصادی، اجتماعی و افزایش اشتغال در روستای هدف گردشگری اردها خواهد ­شد و درسطح کلان می­تواند منجربه پیشرفت، گسترش و اشاعۀ فرهنگ، تمدن و صنعت گردشگری کشور ایران در سطح بین­المللی و جهانی شود.

براین اساس، راهکارهای زیر برای توسعۀ گردشگری در روستای اردها پیشنهاد می­شود:

- تبلیغ جاذبه­های گردشگری روستایی در رسانه­های عمومی در سطح استانی و ملی

- ایجاد و تنظیم برنامۀ جامع برای توسعۀ صنعت گردشگری روستایی در کشور ایران

- استفاده از توان­های محیطی و طبیعی روستا(کوه­نوردی، پیاده­روی، طبیعت­گردی، صخره­نوردی و...)

- سرمایه­گذاری در بخش زیرساخت­ها و امکانات­ فضاهای محیطی و گردشگری روستا

 7. منابع

- افراخته، حسن(1393)،جغرافیای روستایی ایران، انتشارات سمت، تهران

- رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و قادری اسماعیل(1381)، نقش گردشگری روستایی در توسعۀ روستایی، نشریه مدرس علوم انسانی، دوره6 ، شماره2 ، ص41-23.

-رضوانی، محمدرضا (1387). "توسعه گردشگری روستایی (با رویکرد گردشگری پایدار)، تهران: دانشگاه تهران.

- شریف­زاده، ابوالقاسم؛ مرادنژادی، همایون(1381)، توسعۀ پایداروگردشگری­روستایی، مجله­جهاد، شماره251و250، ص63-52

- ضیایی­شروان، محمود و براتی، علی­اکبر(1385)، جزوۀ آموزشی توسعۀ روستایی و ترویج کشاورزی، سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، مشهد

- یعقوبی، جعفر(1392)، موانع توسعه گردشگری روستایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال38، شماره4، شماره پیاپی111.

-یعقوب زاده، رحیم (1393). " گونه شناسی گردشگری   ارائه چهارچوبی برای تقسیم بندی انواع گردشگری". انتشارات جامعه شناسان. تهران.

- Agustin; M… ;1998 ;National Strategies For Rural Tourism Devolopmentand Sustainability The Experience; Journal Of Sustainble Tourism WOL.4; NO3; P.P. 3-33

- Holland, G., Burian, M. and Dixey, L. (2003), Tourism in poor rural areas, diversifying the product and expanding the benefits in rural Areas, p. 7 .

- Lane,  B. (2009).  Rural tourism: An overview. In T. Jamal, &M. Robinson (Eds.), The SAGE.

- OECD (1994). Tourism policy and international tourism in OECD countries, OECD Publication.

- Sharpley, Richard, and Julia Sharpley. (1997). Rural Tourism: An Introduction. London:International Thomson Business Press.

- Soteriades, M. (2002), "Tourism and environoment in ural", Available on the website : www.fund.Acbe/ r prelude, p617;