The Role and Performance of Villages and Rural Tourism in Tourism Development of Iran. Case Study

Document Type : Research Paper

Author

دانش‌آموختۀ رشتۀ دبیری‌جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان ، پردیس حکیم فردوسی البرز rezafarmani72@yahoo.com

Abstract

The rural tourism industry is one of the major structural and functional indicators of development programs in many countries of the world and is an important component of economic activity and infrastructure to achieve sustainable development. Rural tourism is tourism in the rural environment, with regard to the traditional culture and texture of the village, the arts and rural industries and traditional customs that can be played an effective role in the development of rural areas by effective planning, identifying it’s advantages and limitations .
The rural areas of Iran can provide a comfortable, attractive and attractive environment for tourists with beautiful natural landscapes, onshore, mountainous and forest landscapes, and huge climatic differences, as well as a combination of local traditions and diversity deriving from cultural diversity.
The results of the research show that the village of Ardaha has the potential for development of rural tourism activities on the basis of natural resources, suitable climate and rich water resources. Therefore, this village can have a special place in the tourist area of Iran with such attractions and potential and its development will lead to economic and social transformation in target tourism village of Ardaha and at the global level, At international and global levels, it can lead to the development, expansion and dissemination of the culture, civilization and tourism industry of Iran 

Keywords


چکیده

گردشگری روستایی، یکی از شاخص­های عمدۀ ساختاری و کارکردی برنامه­های توسعه، در بسیاری از کشورهای جهان می­باشد و از بخش­های مهم در فعالیت­های اقتصادی و ایجاد زیرساخت­ها برای نیل به توسعه ی پایدار پایدار است. گردشگری روستایی، گردشگری در محیط روستایی است که­ بر فرهنگ و بافت سنتی روستا، هنر و صنایع روستایی و آداب و رسوم سنتی تأکید دارد و می­تواند با برنامه­ریزی اصولی و مناسب، شناسایی مزیت­ها و محدودیت­های آن­در توسعۀ مناطق روستایی، نقش مؤثری ایفا کند. مناطق روستایی کشور ایران مناظر طبیعی زیبا، روستاهای­ساحلی، کوهستانی و جنگلی و تفاوت­های اقلیمی بسیار زیاد و همچنین ترکیبی از آداب و سنن محلی نشات گرفته از تنوع فرهنگی هستند که می­تواند محیطی راحت، فرح­بخش و جذاب را برای گردشگران فراهم آورد. نتایج تحقیق نشان می­دهد­که روستای اردها به­پشتوانه برخورداری از مواهب طبیعی، اقلیم مناسب و منابع غنی آب، پتانسیل­های مناسبی برای توسعۀ فعالیت­های گردشگری روستایی را دارا می­باشد. بنابراین این­روستا با داشتن چنین جاذبه­ها و پتانسیل­هایی می­تواند جایگاه ویژه­ای درحوزۀ گردشگری کشور ایران داشته باشد و توسعۀ آن باعث تحول اقتصادی و اجتماعی در روستای هدف­گردشگری اردها و در سطح کلان می­تواند منجربه پیشرفت، گسترش و اشاعۀ فرهنگ، تمدن و صنعت گردشگری کشور ایران در سطوح بین­المللی و جهانی شود.

 

 واژگان کلیدی: گردشگری روستایی، ایران، روستای اردها.

1. مقدمه

گردشگری روستایی، عبارت است از همۀ فعالیت­های گردشگری در محیط روستایی، با توجه به­فرهنگ و بافت سنتی روستا، هنر و صنایع روستایی و آداب و رسوم سنتی است که می­توان با برنامه­ریزی اصولی و مناسب، شناسایی مزیت­ها و محدودیت­های آن در توسعۀ مناطق روستایی نقش مؤثری ایفا کرد.(افراخته،130:1393) صنعت گردشگری روستایی دارای پتانسیل­های بسیاری است که می­تواند جزو گزینه­های مناسب برای کسب درآمد، اشتغال­زایی و ایجاد تغییرات مثبت در درآمد روستایی در نظر گرفته شود؛ این موضوع نیازی محسوس برای توسعه و احیای اقتصاد روستایی است که علاوه­بر گسترش گردشگری، باعث ورود روش­های امروزین کشاورزی در نواحی روستایی شود. صنعت گردشگری و توسعۀ آن ابزاری ضروری برای برنامه­ریزی توسعۀ روستاها به­شمار می­آید، گردشگری­روستایی به شکوفایی اقتصاد روستایی و ایجاد راهی برای عرضۀ تولیدات محلی و ایجاد ارزش افزوده بسیار کمک می­کند.( 1998؛ Augustin).

صنعت گردشگری روستایی، فعالیتی پیچیده و حساس است و نیازمند برنامه­ریزی دقیق و هدفمند می­باشد و در برخورد با آن باید هوشمندانه عمل نمود. صنعت گردشگری، امروزه در ردیف موفق­ترین صنایع جهان محسوب می­شود؛ زیرا نتایج و دستاوردهای قابل­توجهی مانند: کسب درآمد سرشار ارزی، توسعۀ روابط علمی- فرهنگی، ایجاد اشتغال به­صورت مستقیم و غیرمستقیم و نمایش ثبات و امنیت در کشور را به­دنبال دارد؛ از آنجا که­رشد اقتصادی این صنعت بالاست، می­توان آن­را عمده­ترین صنعت درآمدزا و اصلی­ترین پشتوانۀ اقتصادی جهان آینده پیش­بینی کرد (یعقوبی،183:1392). کشور ایران به­لحاظ برخورداری از بافت روستایی خاص در مناطق و استان­های مختلف و وجود جاذبه­های مختلف فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، طبیعی- اکولوژیکی و ... یکی از کشورهای مستعد و پتانسیل­دار برای توسعۀ گردشگری روستایی و کسب درآمد به­منظور بهبود کیفیت زندگی روستاییان می­باشد. در کشور ایران 464 روستای هدف گردشگری تعیین شده (www.sazesafar.com) و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مسئول تدوین و تهیۀ اطلاعات از ویژگی­های روستاهای هدف گردشگری است. سکونتگاه­های روستایی کشور ایران با مسائل و مشکلاتی از قبیل: مهاجرت­های روستایی، پایین بودن سطح اشتغال، پایین بودن سطح بهره­وری در بخش کشاورزی، فقدان یا کمبود زیربناهای رفاهی و خدماتی مواجه است؛ این درحالی است­که تعداد قابل توجهی از این­گونه سکونتگاه­ها به­لحاظ موقعیت مکانی و داشتن عناصر مهم جذب گردشگر، مانند مناظر طبیعی، آثار باستانی، تنوع اقلیمی، آداب و سنن اجتماعی، زمینه­های مناسبی برای توسعۀ فعالیت­های گردشگری دارند. از این­رو، در این تحقیق ضمن آشنایی با پتانسیل­های گردشگری روستایی و تأثیر آن در توسعۀ مناطق روستایی و صنعت گردشگری کشور ایران، به­بررسی نقش و عملکرد روستاها و گردشگری روستایی در توسعۀ این صنعت پویا در کشور ایران خواهیم پرداخت.

2. روش تحقیق

این تحقیق به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است و  از نظر هدف کاربردی است. در این تحقیق با استفاده از کتاب ها و مقالات معتبر داخلی و خارجی  و با  استفاده از  نقشه ها ی جغرافیایی به دنبال بررسی نقش و عملکرد روستا ها در توسعه گردشگری ایران هستیم.

3. پیشینۀگردشگری، گردشگری روستایی در ایران و انواع آن

کشور ایران با داشتن منابع سرشار و زیبای طبیعی جزء یکی از ده­کانون شکل­گیری تمدن بشری در جهان به­شمار می­رود. در زمینۀ صنعت گردشگری، ظاهراً به­ویژه از قرن هفدهم میلادی است که ایران به­عنوان کشور توریستی مورد توجه جهانگردان و گردشگران قرار گرفته است. این زمان را می­توان نقطۀ عطف توجه به­گردشگری ایران برشمرد؛ اما قرن نوزدهم قرنی متفاوت در تاریخ گردشگری ایران است چرا­که در طول این سده دیپلمات­ها، سپاهان، بازرگانان، باستان­شناسان، محققان و افراد کنجکاو دیگر به­کشور ایران سفر کردند. صنعت گردشگری ایران از سال1314شمسی با تأسیس اداره امور جهانگردی که وابسته به­وزارت کشور بود، شکل رسمی به­خود گرفت(افراخته،128:1393)

گردشگری روستایی به­عنوان جزئی از مجموعۀ صنعت گردشگری در کشورهایی­که­ جمعیت روستایی قابل­توجهی دارند، دارای اهمیت فوق العاده می­باشد؛ این نوع گردشگری می­تواند با برنامه­ریزی اصولی و مناسب و شناسایی موانع و محدودیت­های گردشگری منجربه توسعۀ­پایدار نواحی­روستایی شود. در بسیاری از مناطق روستایی، گردشگری به­عنوان یک­بخش طبیعی از بافت اقتصادی و اجتماعی در کنار کشاورزی پذیرفته شده است. به­طورکلی گردشگری روستایی از دو دیدگاه حائز اهمیت است: 1) به­عنوان یک فعالیت گستردۀ جهانی 2) تأکید بر توسعۀ سیاست­های منطقه­ای و محلی. بنابر تعریف کمیسیون جامعۀ اروپا، گردشگری روستایی تنها شامل گردشگری کشاورزی نمی­شود؛ بلکه همۀ جاذبه­هایی­را که برای گردشگران در مناطق روستایی وجود دارند، دربر می­گیرد. از دلایل اصلی توجه­به­ گردشگری روستایی می­توان نقش آن­در افزایش درآمد روستاییان، میزان مهاجرت­های روستایی به شهر، به­روز کردن اطلاعات روستاییان از طریق تماس با گردشگرها و ... نام برد( یعقوبی،184:1392).

مناطق روستایی ایران با دارا بودن مناظر طبیعی زیبا، روستاهای ساحلی، کوهستانی و جنگلی و تفاوت­های اقلیمی بسیار زیاد و همچنین ترکیبی از آداب و سنن محلی که­نشئت گرفته از تنوع فرهنگی است، می­تواند محیطی راحت، فرح­بخش و جذاب را برای گردشگران فراهم آورد. صنعت گردشگری روستایی از یک طرف با تنوع­بخشی به اقتصاد محلی و از طرف دیگر با تحرک رشد اقتصاد محلی می­تواند نقش ارزنده­ای در توسعۀ مناطق روستایی و در نهایت توسعۀ ملّی ایفا نماید. در توسعۀ گردشگری روستایی باید چهار بعد؛ پایداری اکولوژیکی(حفظ و بهبود تنوع زیست­محیطی و بیولوژیکی)؛ پایداری فرهنگی(حفظ و بهبود ارزش­های انسانی و فرهنگی)؛ پایداری اقتصادی(کارآمدی اقتصادی و حمایت از منابع نسل­های آتی) و پایداری محلی(توجه به­خواسته­های مردم محلی وتوانمندسازی آن­ها) مورد توجه ویژه قرار گیرد(ضیایی شروان و براتی،30:1385-27).

کنفرانس جهانی گردشگری روستایی، گردشگری روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی می­داند که امکان بهره­ مندی از منابع طبیعی و جاذبه های طبیعت را همراه با مشارکت در زندگی روستایی( برای مثال کار در مزرعه) فراهم می­آورد (رضوانی، 27:1387). گردشگری روستایی به مجموعه فعالیت­هایی اطلاق شده است که از طریق فعالیت­های گردشگری، مانند تأمین اقامت­گاه، غذا و یادگیری و آموزش درباره روستا و مزرعه درآمدهایی را برای ساکنان آن سکونتگاههای روستایی ایجاد می­کند (افتخاری وقادری،27:1381). گردشگری روستایی به­تمامی فعالیت­هایی گفته می­شود که به­وسیله کشاورزان، مردم و دولت­ها برای تفریح و استراحت گردشگران و همچنین جذب گردشگران به نواحی روستایی ارائه می­شود (رضوانی،  زاده32:1374 به نقل از یعقوب زاده ). گردشگری روستایی عبارت است از: فعالیت­ها و گونه­های مختلف گردشگری در محیط­های مختلف روستایی و پیرامون آنها که دربردارنده ارزش­ها و آثار متفاوتی برای محیط­زیست روستا (طبیعی و انسانی) است.(Soteriades, 2002: 617)  گردشگری روستایی فعالیتی چند­ وجهی و پیچیده است که فعالیت­هایی مثل گذران تعطیلات در مزرعه، طبیعت­گردی، پیاده­روی، کوهنوردی، سوارکاری، ماجراجویی، بهداشت و سلامت، شکار و ماهیگیری، سفرهای آموزشی و پژوهشی، فرهنگ و هنر، میراث تاریخی و در پاره­ای از نواحی گردشگر بازدید از جوامع قومی و نژادی را دربر می­گیرد (OECD, 1994:15). گردشگری روستایی شامل یکسری فعالیت­های مختلف گردشگری مثل گردشگری کشاورزی(مزرعه)، طبیعت­گردی، گردشگری طبیعی، سوارکاری، گردشگری فعالانه و ماجراجویانه، گردشگری فرهنگی و میراث و گردشگری غذا و نوشیدنی است Lane,2009)). گردشگری روستایی یک نوع فعالیت متنوع است که گردشگر در یک محیط طبیعی با چشم اندازی منحصر ­به فرد خارج از محل سکونت خود روبرو می­شود (Sharpley, Richard.1997:39)..

بنابراین، باتوجه به­ظرفیت­های جامعۀ محلی و اهداف گردشگران می­توان گردشگری روستایی را به 8 دست، مجزا تقسیم نمود که عبارتند از:

13. گردشگری طبیعی(Natural Tourism):در این نوع از گردشگری عمدتاً بر جنبه­ها و جاذبه­های محیطی و طبیعی تأکید شده است و هدف پناه بردن به­دامن طبیعت زیباست.

23. گردشگری فرهنگی(CulturalTourism): در این شکل از گردشگری بر تاریخ، میراث فرهنگی و باستانی مردم روستایی تأکید می­شود و هدف آشنایی و شناخت آن­هاست.

33. اکو گردشگری(Eco Tourism):در این نوع علاوه­بر جاذبه­های طبیعی، گردشگر با زندگی و هنجارهای اجتماعی مردم محلی، که خود در تعامل با جاذبه­های طبیعی است، ارتباط دارد.

43.  گردشگری دهکده(Village Tourism): در این شکل، گردشگر با خانوار­های روستایی زندگی می­کند و در فعالیت­های اقتصادی و اجتماعی روستا مشارکت دارد.

53. أگرو گردشگری(Agro Tourism): در این شکل، گردشگران بدون برجای گذاشتن تأثیرات منفی بر روی اکوسیستم مناطق میزبان یا فعالیت­های سنتی کشاورزان با آن­ها  در تعامل­اند و مشارکت دارند.

63. گردشگری مزرعه(Farm Tourism):در این شکل، به­بررسی گردشگری روستایی به­عنوان یک­نهاد ویژه در سازمان­ها می­پردازند تا آن­را به­شرکت­های کشاورزی ارتباط دهند وشامل اقامت­و­مشارکت درفعالیت­های کشاورزی مزرعه است.

73.  گردشگری محلی- روستایی(Rural Tourism): این نوع، شامل اردو زدن، اقامت در منازل اجاره­ای، گشت و شکار در حیات­وحش، بازاریابی صنایع دستی، جشنواره­های فرهنگی و موسیقی، ورزش­های ماجراجویانه، بازدید از مکان­های تاریخی و در واقع هرگونه فعالیت تفریحی ممکن در نواحی روستایی است.(Holland; Burian and Dixey; 2003; 7)

38.  گردشگری سبز(Green Tourism): این نوع گردشگری، بیشتر طرفدار محیط­زیست است و بهترین روش برای توسعۀ ارتباط همزیستی بین محیط­زیست طبیعی و اجتماعی است.( افراخته،133:1393-132).

4. گردشگری روستایی

امروزه، گردشگری روستایی یکی از شاخص­های عمده ساختاری و کارکردی برنامه­های توسعه در بسیاری از کشورهای جهان می باشد و هدف آن همانا کمک به جوامع محلی برای پیشبرد فعالیت­ها و اهداف توسعه می­باشد و اولویت را به­نیازمندی­ها و ظرفیت­های مردم محلی می­دهد. توسعۀ روستایی یکی از پیامدهای توسعۀ گردشگری روستایی است. توسعۀ روستایی از دیدگاه­های متعددی مورد بررسی قرار گرفته و هر دیدگاه بنابر چهارچوب نظری خود، توسعۀ روستایی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده است؛ تا جایی­که برخی براین باورندکه هدف توسعۀ روستایی، صرفاً تحول وضعیت و شرایط روستاها از نظر اقتصادی نیست، بلکه توسعۀ متعادل اجتماعی و اقتصادی مناطق مشخص همراه با توجه خاص به­حداکثر بهره­برداری از منابع محلی و توزیع عادلانه و گسترده­تر منافع ناشی از توسعه مطرح است. در این­میان، یکی از بخش­های اقتصادی­که­در توسعۀ روستایی کمتر به­آن توجه شده است، توسعۀ گردشگری روستایی است. در زمینۀ ارتباط بین گردشگری روستایی و توسعۀ روستایی، 3 دیدگاه مطرح است: دیدگاه اول، گردشگری را به­عنوان راهبردی برای توسعۀ روستایی به­کار می­گیرد؛ این­دیدگاه، با ارائه برنامه­هایی در پی­آن است­که شرایطی ایجاد کند تا بتوان هم از منابع طبیعی و انسانی آنها بهره­برداری کرده و هم ایجاد درآمد و افزایش رفاه ساکنان نواحی روستایی را به­همراه داشته باشد. دردیدگاه­دوم، گردشگری به­عنوان سیاستی برای بازساخت سکونتگاه­های روستایی مورد توجه قرار می­گیرد و در دیدگاه­سوم، گردشگری روستایی به­عنوان ابزاری برای توسعۀ پایدار و حفاظت از منابع طبیعی مطرح است. این دیدگاه خواهان رشد بلندمدت گردشگری بدون اثرات مخرب بر زیست­بوم­های طبیعی می­باشد (رکن الدین افتخاری و قادری، 1381: 23).

گردشگری روستایی به­عنوان یک­عامل بسیارموثر، فعالیت­های اقتصادی و مشاغل مختلف­ را در روستاها ایجاد کرده و به­این لحاظ می­توان گفت، برمیزان درآمد و سطح فقر روستاییان تأثیر داشته است. در واقع، گسترش گردشگری روستایی باعث روی­ آوردن مردم به­فعالیت­های سازنده، رونق اقتصادی و کاهش فقر شده و این موضوع، حساسیت پیرامون ریشه­های مواجهه با فقر را افزایش داده و باتوجه به­مطرح بودن مناطق روستایی به­عنوان یکی از مهم­ترین کانون­های فقر، توجه بیشتر به­این مناطق را درپی داشته است. توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی از یک سو، می­تواند نقش مهمی در متنوع­سازی اقتصادی جوامع روستایی داشته و بستر و زمینه­ساز توسعۀ پایدار روستایی باشد و از طرف دیگر، وسیله­ای برای تحریک رشد اقتصادی ملی به­حساب آید (شریف­زاده و مرادنژادی، 1381: 53). بنابراین می­توان گفت، گردشگری­روستایی یکی­ازصنایع بزرگ است­که می­تواند در راستای رسیدن به توسعۀ اقتصادی و کاهش فقر مؤثر باشد. یکی­از بزرگترین منافع گردشگری در نواحی روستایی، ایجاد درآمد برای افراد شاغل در گردشگری است که­اغلب آن­ها را افراد محلی و بومی تشکیل می­دهند. بنابراین اولین تأثیر اقتصادی گردشگری، افزایش درآمد فردی و یا عمومی ساکنان بومی است. این­کارکردهای گردشگری روستایی مى­تواند به­حل معضل بیکارى، کاهش نرخ مهاجرت جمعیت روستایى به کلان­شهرها و کنترل گسترش حاشیه­نشینى بیانجامد و به­انتقال آرام نیروى بیکار پنهان و آشکار از بخش کشاورزى به­سمت بخش­هاى خدماتى و فرصت­هاى شغلى جدید با تأکید برخود اشتغالى کمک بزرگى کند.

5. یافته های تحقیق

1-5 محدودۀ مورد مطالعۀ این­پژوهش، روستای اردها است. این روستا، از توابع بخش مرکزی شهرستان سراب در استان آذربایجان­شرقی، در مسیر جاده سراب- اردبیل و در فاصلۀ 10کیلومتری جنوب­شرقی این شهرستان و در بخش شمالی ارتفاعات بزقوش با مختصات جغرافیایی 47 درجه شرقی و 37 شمالی واقع شده است. (Https://fa.m.wikipedia.org/wiki/. September 28, 2016). به­دلیل قرارگرفتن این روستا دردامنۀ کوه و برخورداری از منابع غنی آب، به­یکی از سرسبزترین مناطق شهرستان سراب تبدیل شده است وجاذبه­های طبیعی ازجمله آبگرم­درمانی آن موجب شکل­گیری صنعت نوپای گردشگری در این منطقه شده است همچنین انتخاب روستای اردها به عنوان روستای هدف گردشگری از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مؤید این گفته است.

 

               شکل (1) محدوده مورد مطالعه (نگارنده، 1395)                              شکل (2) بافت روستای اردها (همان)

جاذبه­های­گردشگری روستای اردها را می­توان به­دودستۀ کلی جاذبه­های­طبیعی و جاذبه­های­تاریخی-فرهنگی تقسیم کرد:

جاذبه­های طبیعی: طبیعت­دوستی یکی ازعوامل مهم وکلیدی در ایجاد، رونق و توسعۀ صنعت گردشگری است. روستای "اردها "هم باتوجه به­موقعیت جغرافیایی و طبیعی خاص­خود، درحال تبدیل شدن به­یکی از نقاط گردشگری مهم درسطح شهرستان سراب و در بلندمدت در سطح استان آذربایجان­شرقی است؛ (چشمۀ­آب­درمانی): این چشمه در سه کیلومتری روستای اردها و دریک منطقه سرسبز با آب و هوای­مطبوع قرار گرفته است؛ این چشمۀ­آبگرم در ردیف آب­های سولفات­سدیک قرارگرفته و مواد ویژۀ ناچیزی دارد. با توجه به­استعداد چشمگیر منطقۀ اردها درحوزۀ گردشگری و استقبال قابل­توجه مسافران، تعدادی آلاچیق، نمازخانه، بوفه، سرویس­بهداشتی و راه دسترسی آسفالته از میان باغات سرسبز منطقه، توسط اداره­کل میراث­فرهنگی، صنایع­دستی و گردشگری دراین منطقه احداث گردیده است. (باغ­ها و مناظرطبیعی): طبیعت و باغات موجود در منطقۀ اردها به­ویژه باغات درختان گردو، آلبالو، سیب، گلابی و زردآلو جلوه خاصی به­منطقه بخشیده است. وجود کوچه­باغ­های متنوع و باصفا باعث به­وجودآمدن فضای آرامش بخش برای پیاده­روی شده است. گردوی این منطقه به­خاطر داشتن کیفیت مرغوب، گردشگران زیادی را از مناطق مختلف به­سوی خود می­کشاند.

جاذبه­های تاریخی- فرهنگی: (امامزاده­پیر اردها): در جنوب­شرقی روستا درمنطقۀ″داش­قالا″یک ­مکان مذهبی به­نام ″پیرباغی″وجود دارد و مردم اهالی در مناسبت­های مختلف به­آنجا می­روند و نذری احسان می­کنند. این مکان به­صورت خانه­گلی می­باشدکه دوتا قبر درآن وجود دارد. بنابراین، در محورگردشگری قرارگرفتن روستای اردها، توجهات را به­سه نکتۀ مهم جلب می­نماید:1) اولین نکته، وجوه طبیعی روستای اردها و به­عبارتی ماهیت طبیعی این روستاست؛ روستای اردها باویژگی­های طبیعی خاص­خود، جمعیت زیادی را در مقیاس اقامتگاه روستایی، درخود جای داده است و هرساله میزبان گردشگران زیادی است.2) مردم اردها باید برای حفاظت از سیمای طبیعی روستا تلاش کنند.3) درنتیجه، همین مشارکت و تفکر عام­المنفعه خواهد بود که­موجب خواهدشد مجموعۀ اردها و اردهاییان از مشخصه گردشگری این منطقه برخودار و منتفع گردند. بدین ترتیب، مدلSWOT روستای هدف گردشگری  اردها به­صورت زیر قابل بررسی و مطالعه می­باشد:

S)) - برخورداری از جاذبه­های بکر طبیعی و منابع غنی آب(درمانی)

     - داشتن­مزیت­نسبی­ به­لحاظ ساختار طبیعی و موقعیت جغرافیایی

     -  برخورداری از آب و هوای مطبوع، مؤلفۀ مؤثر در توسعۀ گردشگری              

(W) - عدم وجود امکانات رفاهی و تسهیلات گردشگری

       - عدم مشارکت جامعۀ محلی در برنامه­های توسعۀ گردشگری

      - مناسب نبودن راه دسترسی به روستا و لزوم بهسازی آن

O)) – تبدیل شدن به­قطب گردشگری روستایی با توجه به­ظرفیت­ها

     - رونق کسب وکار منجربه افزایش درآمد ساکنان محلی و بومی

     - بهبود امکانات، زیرساخت­ها و ارتقای سطح رفاه جامعۀ محلی

(T) – توزیع فضایی نامناسب گردشگران و تأکید بر جاذبۀ آب­درمانی

        - ترددگردشگران باعث­کاهش­سطح آسایش­و­آرامش ساکنان محلی

        - وجود تورم محلی­و­آلودگی زیست­محیطی و تخریب منابع طبیعی

جدول1-1 مدل  SWOT روستای هدف گردشگری اردها (نگارنده: 1395)

6. نتیجه­گیری

براساس نتایج تحقیق، می­توان گفت، صنعت­گردشگری روستایی دارای پتانسیل­های بسیاری است­که می­تواند جزو گزینه­های مناسب برای کسب درآمد، اشتغال­زایی و ایجاد تغییرات مثبت در درآمد روستایی درنظر گرفته شود؛ بنابراین این موضوع نیازی محسوس برای توسعۀ و احیای اقتصاد روستایی است که علاوه­بر گسترش گردشگری، باعث ورود روش­های امروزین کشاورزی در نواحی روستایی شود. پس دراین میان، صنعت گردشگری و توسعۀ آن ابزاری ضروری برای برنامه­ریزی توسعۀ روستاها به­شمار می­آید، صنعت گردشگری به شکوفایی اقتصاد روستایی و ایجاد راهی برای عرضۀ تولیدات محلی و ایجاد ارزش افزوده بسیار کمک می­کند 1998)؛ Augustin). صنعت گردشگری روستایی از یک­طرف با تنوع­بخشی به­اقتصاد محلی و از طرف­دیگر با تحرک رشد اقتصاد محلی می­تواند نقش ارزنده­ای در توسعۀ مناطق روستایی و در نهایت توسعۀ ملّی ایفا نماید. در توسعۀ گردشگری روستایی باید چهار بعد؛ پایداری اکولوژیکی(حفظ و بهبود تنوع زیست­محیطی و بیولوژیکی)؛ پایداری فرهنگی(حفظ و بهبود ارزش­های انسانی و فرهنگی)؛ پایداری اقتصادی(کارآمدی اقتصادی و حمایت از منابع نسل­های آتی) و پایداری محلی(توجه به­خواسته­های مردم­محلی و توانمندسازی آن­ها) موردتوجه قرارگیرد(ضیایی­شروان و براتی، 30:1385-27).

در حال حاضر، یکی از بزرگترین منافع گردشگری در نواحی روستایی، ایجاد درآمد برای افراد شاغل در گردشگری است که­اغلب آن­ها را افراد محلی و بومی تشکیل می­دهند. بنابراین اولین تأثیر اقتصادی گردشگری، افزایش درآمد فردی و یا عمومی ساکنان بومی است. این­کارکردهای گردشگری روستایی مى­تواند به­حل معضل بیکارى، کاهش نرخ مهاجرت جمعیت روستایى به­کلان­شهرها و کنترل گسترش حاشیه­نشینى بیانجامد و به­انتقال آرام نیروى بیکار پنهان و آشکار از بخش کشاورزى به­سمت بخش­هاى خدماتى و فرصت­هاى شغلى جدید با تأکید برخوداشتغالى کمک بزرگى کند.

کشور ایران به­لحاظ برخورداری از بافت روستایی خاص در مناطق و استان­های مختلف و وجود جاذبه­های مختلف فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، طبیعی- اکولوژیکی و ... یکی از کشورهای مستعد و پتانسیل­دار برای توسعۀ گردشگری روستایی و کسب درآمد به­منظور بهبود کیفیت زندگی روستاییان می­باشد. نتایج تحقیق نشان می­دهدکه روستای هدف گردشگری اردها به­پشتوانه برخورداری از مواهب طبیعی، اقلیم مناسب و منابع غنی آب پتانسیل­های مناسبی برای توسعۀ فعالیت­های گردشگری روستایی را دارا می­باشد. بنابراین، این روستا با داشتن چنین جاذبه­ها و پتانسیل­هایی می­تواند جایگاه ویژه­ای در حوزۀ گردشگری داشته باشد و توسعۀ این­صنعت باعث تحول اقتصادی، اجتماعی و افزایش اشتغال در روستای هدف گردشگری اردها خواهد ­شد و درسطح کلان می­تواند منجربه پیشرفت، گسترش و اشاعۀ فرهنگ، تمدن و صنعت گردشگری کشور ایران در سطح بین­المللی و جهانی شود.

براین اساس، راهکارهای زیر برای توسعۀ گردشگری در روستای اردها پیشنهاد می­شود:

- تبلیغ جاذبه­های گردشگری روستایی در رسانه­های عمومی در سطح استانی و ملی

- ایجاد و تنظیم برنامۀ جامع برای توسعۀ صنعت گردشگری روستایی در کشور ایران

- استفاده از توان­های محیطی و طبیعی روستا(کوه­نوردی، پیاده­روی، طبیعت­گردی، صخره­نوردی و...)

- سرمایه­گذاری در بخش زیرساخت­ها و امکانات­ فضاهای محیطی و گردشگری روستا

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 7. منابع

- افراخته، حسن(1393)،جغرافیای روستایی ایران، انتشارات سمت، تهران

- رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و قادری اسماعیل(1381)، نقش گردشگری روستایی در توسعۀ روستایی، نشریه مدرس علوم انسانی، دوره6 ، شماره2 ، ص41-23.

-رضوانی، محمدرضا (1387). "توسعه گردشگری روستایی (با رویکرد گردشگری پایدار)، تهران: دانشگاه تهران.

- شریف­زاده، ابوالقاسم؛ مرادنژادی، همایون(1381)، توسعۀ پایداروگردشگری­روستایی، مجله­جهاد، شماره251و250، ص63-52

- ضیایی­شروان، محمود و براتی، علی­اکبر(1385)، جزوۀ آموزشی توسعۀ روستایی و ترویج کشاورزی، سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، مشهد

- یعقوبی، جعفر(1392)، موانع توسعه گردشگری روستایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال38، شماره4، شماره پیاپی111.

-یعقوب زاده، رحیم (1393). " گونه شناسی گردشگری   ارائه چهارچوبی برای تقسیم بندی انواع گردشگری". انتشارات جامعه شناسان. تهران.

- Agustin; M… ;1998 ;National Strategies For Rural Tourism Devolopmentand Sustainability The Experience; Journal Of Sustainble Tourism WOL.4; NO3; P.P. 3-33

- Holland, G., Burian, M. and Dixey, L. (2003), Tourism in poor rural areas, diversifying the product and expanding the benefits in rural Areas, p. 7 .

- Lane,  B. (2009).  Rural tourism: An overview. In T. Jamal, &M. Robinson (Eds.), The SAGE.

- OECD (1994). Tourism policy and international tourism in OECD countries, OECD Publication.

- Sharpley, Richard, and Julia Sharpley. (1997). Rural Tourism: An Introduction. London:International Thomson Business Press.

- Soteriades, M. (2002), "Tourism and environoment in ural", Available on the website : www.fund.Acbe/ r prelude, p617;